I. Người mới chơi chứng khoán cần làm gì để tránh thua lỗ?
Thông thường, chu trình của người mới chơi chứng khoán là mở tài khoản, nạp tiền và mua bán cổ phiếu ngay lập tức. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh đây là lý do khiến 95% người mới chơi chứng khoán thua lỗ trên thị trường chứng khoán, cũng lý giải cho việc phần lớn người mới chơi chứng khoán rời bỏ thị trường sau 2 năm cạn vốn, thậm chí mất niềm tin vào thị trường và cho rằng “Chứng khoán là cờ bạc”.
Vậy tại sao các nhà đầu tư nổi tiếng như Warren Buffet, hay Benjamin Graham lại có thể thành công và trụ vững lâu năm trên thị trường đến thế?
Hãy để Wikinvest bật mí công thức cho bạn nhé! Trên thực tế, dù làm trong bất kì lĩnh vực gì, bạn cũng cần trang bị kiến thức trước khi rót hết tiền vào. Chứng khoán cũng không ngoại lệ, bạn cần tìm hiểu kỹ về các phong cách đầu tư, lựa chọn cho mình một phương pháp phù hợp, học hỏi cẩn thận để tránh mất tiền oan.
Bạn hãy lưu ý, thị trường chứng khoán không phải một canh bạc, nên không hề dễ dàng. Vì vậy, trong những năm đầu chơi chứng khoán, bạn cần cố gắng trang bị cho mình kiến thức thật chuẩn chỉnh, và phải bắt đầu với số vốn nhỏ. Sau đó, bạn chỉ nên nâng vốn dần lên tương xứng với lượng kiến thức mình tích lũy được. Hầu hết những nhà đầu tư không tuân theo kỷ luật này đã trải qua những giai đoạn thua lỗ đau thương, thậm chí mất sạch vốn của mình.
II. Các sản phẩm đầu tư ở thị trường chứng khoán Việt Nam
Thông thường, trong 6 sản phẩm chứng khoán trên, các nhà đầu tư ưa thích và biết đến 3 sản phẩm phổ biến nhất trên thị trường chứng khoán là Cổ phiếu, chứng quyền và HĐTL chỉ số Vn30, do tính sinh lời nhanh và biến động mạnh của chúng. Đối với trái phiếu hay chứng chỉ quỹ ETFs sẽ được biết đến ít hơn bởi mức độ phổ biến và tính sinh lời không cao bằng. Tuy nhiên, nếu bạn là nhà đầu tư có ít thời gian, chỉ kỳ vọng mức lợi suất cao hơn ngân hàng một chút, trái phiếu và ETFs có thể là lựa chọn phù hợp.
1. Chứng khoán cơ sở
Chứng khoán cơ sở được hiểu rộng là một cổ phiếu, chỉ số, trái phiếu, lãi suất, tiện tệ hay hàng hóa mà các tài sản này là tham chiếu cho sự hình thành của các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai, ETFs hay hợp đồng quyền chọn.
Ở thị trường chứng khoán Việt Nam, chứng khoán cơ sở có 2 loại:
- Cổ phiếu phổ thông được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán HOSE, HNX, UPCOM. Ví dụ như FPT, MWG (thế giới di động)
- Trái phiếu: một loại chứng khoán nợ, bản chất là doanh nghiệp phát hành trái phiếu để vay tiền nhà đầu tư phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh
2. Chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh là sản phẩm chứng khoán dựa trên tài sản cơ sở hoặc một nhóm tài sản cơ sở (chỉ số chung). Chứng khoán phái sinh bản chất là hợp đồng giữa 2 hoặc nhiều người tham gia, giá trị của nó được suy ra từ biến động của tài sản cơ sở. Ở Việt nam, hiện tại phát triển 2 sản phẩm phái sinh:
- Hợp đồng tương lai chỉ số Vn30, tham chiếu dựa vào tài sản cơ sở là chỉ số Vn30 với 4 kỳ hạn.
- Chứng quyền là một loại chứng khoán có tài sản đảm bảo do công ty chứng khoán phát hành và có đặc điểm tương tự như một hợp đồng quyền chọn.
Ví dụ: chứng quyền CFPT2101, CMWG 2102
3. Chứng chỉ quỹ
Chứng chỉ quỹ ETFs là tập hợp một rổ chứng khoán được niêm yết trên sàn, thông thường là sẽ tham chiếu theo chỉ số cơ sở là các chỉ số chung, chỉ số nhóm ngành hay đơn giản là một rổ chỉ số được tạo ra dựa trên chiến lược của nhà tạo lập. Ở Việt Nam, ETFs được chia làm 2 loại:
- ETFs nội là những ETFs có công ty quản lý quỹ, nhà tạo lập là các tổ chức trong nước: VFM, SSIAM, …
- ETFs ngoại là những ETFs có công ty quản lý quỹ, nhà tạo lập là các tổ chức nước ngoài: Vaneck, FTSE, …
4. Nên lựa chọn sản phẩm đầu tư nào?
Sau đây là sự khác biệt giữa các sản phẩm chứng khoán, bạn hãy lựa chọn cho mình loại hình phù hợp để đầu tư nhé.
Nguồn: CTCK HSC
Qua bảng so sánh sự khác biệt giữa các sản phẩm chứng khoán trên, có thể thấy cổ phiếu là hình thức đầu tư phổ biến và được ưa chuộng nhất bởi tính tiện lợi, thanh khoản cao (mua bán trong 3 ngày), cũng như sự an toàn, biến động không quá lớn (biên độ giao động giá tối đa +-15%/ngày, trừ ngày đầu niêm yết). Vì vậy, theo Wikinvest, bạn nên lựa chọn cổ phiếu khi mới tham gia thị trường.
Với nhà đầu tư ưa thích rủi ro và có thể chịu áp lực lớn, hợp đồng tương lai hay chứng quyền có thể là một lựa chọn phù hợp. Do tính đòn bẩy của hai loại hợp đồng này (vay từ công ty chứng khoán) nên lợi nhuận cũng như rủi ro cũng cao hơn bình thường rất nhiều. Wikinvest khuyến nghị chỉ những nhà đầu tư lâu năm, hiểu rõ về thị trường, cũng như đã trang bị đầy đủ kiến thức mới nên tham gia vào 2 loại hình đầu tư này.
III. Các cách chơi chứng khoán
Dựa theo 3 sản phẩm chứng khoán phổ biến nhất với người mới chơi chứng khoán, sau đây Wikinvest sẽ giới thiệu đến bạn đọc các cách đầu tư chứng khoán tương ứng.
1. Cách chơi chứng khoán cơ sở (CKCS)
Có 3 hình thức đầu tư thường được ưa chuộng bởi các nhà đầu tư: đầu tư ngắn hạn, đầu tư trung hạn và đầu tư dài hạn. Hãy cùng Wikinvest tìm hiểu khái niệm và cách kiếm lợi nhuận từ các hình thức đầu tư này nhé!!
- Đầu tư ngắn hạn: hay còn gọi là lướt sóng là hình thức đầu tư khi mua bán cổ phiếu trong thời gian ngắn vài ngày theo T+3 hay là việc giữ cổ phiếu trong vài tuần nhằm mục đích thu lợi từ chênh lệch giá trong ngắn hạn.
- Đầu tư dài hạn. Trái ngược với đầu tư ngắn hạn chính là đầu tư dài hạn, hay còn gọi là phương pháp đầu tư giá trị. Đây là 1 phương pháp đầu tư nổi tiếng mà Warren Buffett theo đuổi. Đầu tư giá trị là một chiến lược đầu tư vào các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng lâu bền với mức giá mua được định giá thấp hơn giá trị xứng đáng của chúng. Nhà đầu tư sẽ thu lợi từ việc giá cổ phiếu tăng về đúng giá trị thật và phản ánh tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp trong dài hạn.
- Đầu tư trung hạn. Có nhiều quan điểm cho rằng thị trường trong ngắn hạn biến động nhiều, rất khó đoán nên đầu tư sẽ rất rủi ro, trong khi nắm giữ dài hạn thì việc phân tích có thể đúng có thể sai về khả năng tăng trưởng của doanh nghiệp trong những năm tới. Khi đó, đầu tư trung hạn là lựa chọn phù hợp và an toàn, với thời gian đầu tư trung bình từ 3-6 tháng, cũng là lượng thời gian vừa đủ cho một nhịp tăng 50-100% của cổ phiếu nếu lựa chọn đúng thời điểm thích hợp. Trong trung hạn, nhà đầu tư thu lợi từ việc doanh nghiệp có kết quả lợi nhuận kinh doanh theo quý/ năm tốt, khiến giá cổ phiếu tăng lên.
Trên đây là một số phương pháp đầu tư thường được dùng bởi các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, và theo quan điểm của Wikinvest.
Không có phương pháp nào là tốt nhất, chỉ có phù hợp hay không. Vì vậy, chúng mình hi vọng các bạn sẽ chọn lựa được phương pháp đầu tư phù hợp với mình nhé!!!
Tham khảo thêm bài viết: Các phương pháp đầu tư chứng khoán khác tại đây!!
2. Cách chơi chứng khoán phái sinh (CKPS)
2.1. Đầu tư hợp đồng tương lai chỉ số Vn30
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đại diện cho 30 cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE, có vốn hóa thị trường đạt 80% và tính thanh khoản luôn có giá trị cao nhất.
Lợi ích khi giao dịch hợp đồng tương lai
- Cho phép giao dịch T0
- Cơ hội sinh lời
- Không mất phí vay Margin
- Đòn bẩy cao
- Tính thanh
- khoản cao
Rủi ro khi giao dịch hợp đồng tương lai
- Phù hợp cho những nhà đầu tư lướt sóng, những người có nhiều thời gian để nghiên cứu thị trường, xem bảng điện và biểu đồ.
- Đòn bẩy tài chính là ưu điểm nổi bật tạo nên sức hấp dẫn cho hợp đồng tương lai nói riêng và chứng khoán phái sinh nói chung. Tuy nhiên, hiệu ứng đòn bẩy sẽ chỉ sinh lời trong thực tế nếu dự báo (hay kỳ vọng) của nhà đầu tư hợp đồng tương lai đúng với chiều hướng biến động giá tài sản cơ sở. Trong trường hợp biến động về giá tài sản cơ sở trên thị trường không đúng với dự đoán, thua lỗ sẽ xuất hiện và do tác động đòn bẩy, mức độ thua lỗ tính theo tỷ lệ phần trăm số tiền ký quỹ ban đầu sẽ lớn hơn rất nhiều.
2.2. Đầu tư chứng quyền
Chứng quyền có bảo đảm (Covered warrant – CW) là một loại chứng khoán có tài sản đảm bảo do Công ty chứng khoán phát hành và niêm yết trên Sàn giao dịch HSX. Nhà đầu tư trả phí cho CTCK để được quyền mua Chứng khoán cơ sở tại một mức giá và thời điểm xác định trước.
Chứng quyền có 2 loại là chứng quyền mua và chứng quyền bán. Tuy nhiên theo quy định hiện tại của UBCK và Sở giao dịch HSX thì các CTCK chỉ phép được phép phát hành Chứng quyền mua.
Vậy chứng quyền có gì hấp dẫn khiến nhà đầu tư thường ưa thích lựa chọn.
Lợi ích khi đầu tư chứng quyền:
- Tỷ suất sinh lời cao: Biên độ dao động về giá của các CW cực kỳ lớn. Theo lý thuyết, trong vòng 1 ngày, giá của CW có thể biến động từ 100% – 200%. Trong khi đó, các chứng khoán cơ sở có biên độ dao động chỉ khoảng 7% – 15% trong 1 ngày. Khoản lợi nhuận thu về là không giới hạn, trong khi mức lỗ chỉ giới hạn tối đa chính là giá mua chứng quyền ban đầu.
- Giao dịch tương tự như chứng khoán cơ sở.
- Vốn đầu tư thấp: Thay vì phải bỏ ra một khoản tiền lớn để mua chứng khoán cơ sở, các nhà giao dịch sẽ lựa chọn mua chứng quyền với giá thấp hơn (chỉ khoảng 8% – 20% so với giá chứng khoán cơ sở)
- Nhà đầu tư nước ngoài có thể sở hữu CW: trên thực tế, các sàn giao dịch chứng khoán không giới hạn tỷ lệ sở hữu chứng quyền có đảm bảo của các nhà đầu tư nước ngoài.
- Không cần ký quỹ: bất kể chứng quyền mua hay chứng quyền bán, các nhà đầu tư cũng không cần phải thực hiện ký quỹ giao dịch. Đây chính là điểm khác biệt để phân biệt chứng quyền với hợp đồng quyền chọn trong chứng khoán.
Rủi ro khi đầu tư chứng quyền:
- Tiềm ẩn nguy cơ mất chi phí đã bỏ ra mua chứng quyền: Trong trường hợp chứng quyền mua ở trạng thái hòa vốn hoặc lỗ thì các nhà đầu tư có nguy cơ mất toàn bộ số tiền đã bỏ ra mua chứng quyền, đồng thời, không nhận được khoản chênh lệch.
- Đòn bẩy cao: Chứng quyền có đảm bảo có tỷ lệ đòn bẩy cao. Trong trường hợp biên lợi nhuận giảm so với kỳ vọng của nhà đầu tư cũng sẽ mang đến nhiều rủi ro hơn cho giá trị của chứng quyền. Mặc dù vậy, mức lỗ cao nhất của CW cũng chỉ dừng lại ở mức giá đã mua chứng quyền.
- Có sự biến động mạnh: Chính vì đặc điểm đòn bẩy cao nên chứng quyền có đảm bảo sẽ có những biến động mạnh cùng với sự thay đổi của giá chứng khoán cơ sở.
- Có độ trễ nhất định khi phản ánh những biến động của các loại tài khoản cơ sở: Độ trễ ở đây chính là thời gian để phản ánh những biến động của chứng khoán cơ sở tác động lên giá giao dịch quyền chọn. Thời gian đáo hạn của CW càng ngắn thì độ trễ này sẽ càng nhỏ.
- Gặp rủi ro không được thanh toán: Khi các nhà đầu tư đến thời điểm đáo hạn CW, công ty chứng khoán chịu trách nhiệm phát hành ra chứng quyền có đảm bảo đó phải thanh toán phần chênh lệch (nếu có). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tổ chức phát hành này không có khả năng thanh toán, sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư không thể nhận được lợi nhuận từ chứng quyền của mình.
Tuy nhiên, Ủy ban chứng khoán Việt Nam đã đưa ra quy định về việc đặt cọc thanh toán và hạn chế rủi ro, trong đó nêu rõ: “Các công ty chứng khoán phát hành chứng quyền bắt buộc phải mua một lượng chứng khoán cơ sở nhất định, nhằm hạn chế rủi ro cho chứng quyền mua khi CKCS (chứng khoán cơ sở) lên giá. Đồng thời, tổ chức phát hành phải đặt cọc 50% phần tiền thu được trong việc phát hành CW.
IV. 5 bước đầu tư ngắn hạn với chứng khoán cơ sở
1. Các thủ tục ban đầu
Để tham gia đầu tư bất kể sản phẩm chứng khoán nào, trước hết bạn cần mở tài khoản chứng khoán, nạp tiền vào tài khoản, rồi sau đó mới có thể thực hiện giao dịch cổ phiếu.
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán
Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản
Bạn chỉ cần đến công ty chứng khoán và yêu cầu mở tài khoản, các nhân viên môi giới chứng khoán sẽ hỗ trợ bạn các thủ tục còn lại.
Chi tiết cách chọn công ty chứng khoán tốt nhất cho nhà đầu tư: Công ty chứng khoán là gì? Top 10 các công ty chứng khoán tại Việt Nam
2. Nắm rõ một số quy định cơ bản để chơi chứng khoán
a. Quy định giao dịch của sàn chứng khoán.
Tại Việt Nam hiện tại có 3 sàn giao dịch chứng khoán. Sàn giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE), Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) và sàn UPCOM.
Các sàn đều mở cửa vào các ngày làm việc trong tuần từ thứ 2 đến thứ 6, trừ những ngày lễ, Tết. Thời gian giao dịch trong ngày từ 9:00 sáng đến 14:45. Trong đó có khoảng thời gian nghỉ trưa từ 11:30 sáng đến 1:00 chiều.
b. Đọc hiểu bảng giá chứng khoán
Sau khi đã có tài khoản chứng khoán, nạp tiền và nắm rõ các quy định giao dịch của sàn HOSE, để có thể mua bán chứng khoán thì bạn cần biết cách đọc bảng giá chứng khoán. Mỗi công ty chứng khoán có một giao diện bảng giá khác nhau, tuy nhiên về bản chất chúng mang ý nghĩa như nhau
Chi tiết cách xem bảng giá chứng khoán, mời các bạn xem thêm tại đây : Cách đọc bảng giá chứng khoán
c. Cách mua bán (giao dịch) chứng khoán
Tuy khác nhau về giao diện bảng giá, nhưng cách đặt lệnh mua/ bán chứng khoán giữa các công ty chứng khoán về cơ bản là giống nhau. Bạn có thể tham khảo cách đặt lệnh mua/ bán tại một số công ty chứng khoán Vndirect như sau đây:
Để mua bán cổ phiếu, có nhiều loại lệnh giao dịch nhà đầu tư có thể thực hiện, vậy làm thế nào để đặt lệnh nhanh nhất, mời bạn đọc xem thêm tại đây: Giờ giao dịch chứng khoán và các lệnh ATO,ATC, MP và LO
3. Phân tích kỹ thuật kết hợp với phân tích cơ bản
Trong đầu tư ngắn hạn, các nhà đầu tư thường dùng phân tích kỹ thuật là chủ yếu. Tuy nhiên, thực tế rằng đa số các nhà đầu tư này sẽ thua lỗ rất nhiều nếu chỉ dùng thuần phương pháp phân tích kỹ thuật mà quên đi yếu tố cơ bản của doanh nghiệp. Bởi nếu chỉ phân tích kỹ thuật thì các nhà đầu tư sẽ khó có thể thoát khỏi sự kiểm soát của các nhà tạo lập thị trường.
Phân tích cơ bản ở đây để hiểu về tình hình doanh nghiệp, tiềm năng tăng trưởng, từ đó phân tích kỹ thuật mới được áp dụng để tìm điểm mua và bán cổ phiếu trong ngắn hạn.
4. Những cuốn sách nên đọc khi đầu tư chứng khoán ngắn hạn
Để thành công trong một lĩnh vực nào đó, sách là người bạn đồng hành không thể thiếu trong việc cung cấp từ kỹ năng chuyên môn đến kỹ năng mềm. Đối với chứng khoán cũng vậy, những cuốn sách được viết dựa trên chia sẻ từ các nhà đầu tư thành công trên thị trường sẽ là một kim chỉ nam định hướng cho các nhà đầu tư.
5. Đọc báo, phân tích tin tức ảnh hưởng đến cổ phiếu trong ngắn hạn
Việc theo dõi tin tức hàng ngày là không thể thiếu, bởi nó tác động mạnh đến giá cổ phiếu trong ngắn hạn. Bạn đọc cần chú ý tin tức về các khía cạnh sau đây:
- Nền kinh tế, chính trị trên thế giới và tác động đến kinh tế Việt Nam
- Thị trường chứng khoán thế giới và trong nước
- Thông tin về cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết.