1. Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
2. Đặc điểm của cổ phiếu
- Không có kỳ hạn và không hoàn vốn.
Cổ phiếu là chứng nhận góp vốn của các cổ đông vào công ty cổ phần. Chỉ có chiều góp vào, không thể hiện thời hạn hoàn vốn; không có kỳ hạn.
- Cổ tức không ổn định và phụ thuộc vào kết quả SXKD của doanh nghiệp.
Cổ tức cổ phiếu thường tùy thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, và vì kết quả kinh doanh không ổn định nên cổ tức cũng không thể cố định. Khi doanh nghiệp làm ăn phát đạt thì cổ đông được hưởng lợi nhuận nhiều hơn so với các loại chứng khoán khác có lãi suất cố định. Ngược lại, khi làm ăn khó khăn hoặc thua lỗ, cổ tức có thể rất thấp hoặc không có cổ tức.
- Giá cổ phiếu biến động rất mạnh.
Giá biến động nhiều nhất là trên thị trường thứ cấp, do giá chịu sự tác động của nhiều nhân tố, và nhân tố quan trọng đó là kết quả kinh doanh của công ty.
- Tính thanh khoản cao.
Cổ phiếu là công cụ tài chính có tính thanh khoản cao vì dễ dàng chuyển đổi sang tiền mặt. Tuy nhiên, tính thanh khoản này dựa vào yếu tô hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và mối quan hệ cung cầu.
- Có tính lưu thông.
Tính lưu thông khiến cổ phiếu có giá trị như một loại tài sản thực sự, nếu như tính thanh khoản giúp cho chủ sở hữu cổ phiếu chuyển thành tiền mặt khi cần thiết thì tính lưu thông giúp chủ sở hữu thực hiện được nhiều hoạt động như thừa kế tặng cho để thục hiện nghĩa vụ tài sản của mình.
- Tính tư bản giả.
Cổ phiếu có tính tư bản giả tức là nó có giá trị như tiền. Tuy nhiên nó không phải là tiền và nó chỉ có giá trị khi được đảm bảo bằng tiền. Mệnh giá của cổ phiếu không phản ánh đúng giá trị của nó.
- Tính rủi ro cao.
Khi đầu tư cổ phiếu sẽ gặp những rủi ro về thông tin, về thị trường, về các chính sách của Nhà nước, rủi ro khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ,… Giá trị của cổ phiếu luôn biến động theo các yếu tố trên.
3. Các loại cổ phiếu hiện nay
3.1 Cổ phiếu phổ thông (cổ phiếu thường) là gì?
- Khái niệm:
Cổ phiếu phổ thông chính là loại chứng khoán cơ bản được giao dịch phổ biến nhất trên thị trường chứng khoán. Những nhà đầu tư mua cổ phiếu phổ thông được gọi là cổ đông thường.
- Đặc điểm:
Mức độ rủi ro và tỷ lệ sinh lời của cổ phiếu phổ thông phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình hình kinh tế vĩ mô chung, những tác động từ chính sách tiền tệ, sự tăng trưởng hoạt động của doanh nghiệp hay cả sự tác động từ tâm lí chung cũng khiến nó thay đổi và có khi mất giá trước sự lo ngại chung của thị trường.
- Quyền của cổ đông thường khi mua cổ phiếu là:
- Tham dự, biểu quyết trong các cuộc họp ĐHĐCĐ
- Nhận cổ tức theo kết quả kinh doanh
- Được ưu tiên mua cổ phần mới
- Được tự do chuyển nhượng cổ phần
- Là người cuối cùng được chia giá trị tài sản còn lại khi cty phá sản
- Ví dụ:
Tập Đoàn Hòa Phát có mã cổ phiếu là HPG. Giá của cổphiếu này không chỉ phụ thuộc vào hiệu quả tăng trưởng và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mà còn chịu tác động của 1 số yếu tố khác. Chẳng hạn: nguồn cung thép thế giới sụt giảm làm tăng giá thép, khi đó cung < cầu, nên tăng giá cổ phiếu.
3.2 Cổ phiếu ưu đãi là gì?
- Khái niệm: Là loại chứng khoán giống với cổ phiếu thường nhưng lại mang một số ưu đãi kèm theo.
- Đặc điểm:
Người sở hữu cổ phiếu(CP) ưu đãi được gọi là cổ đông ưu đãi có các quyền giống với cổ đông thường, ngoài ra còn kèm theo những quyền lợi ưu đãi khác tùy thuộc vào loại CP ưu đãi ví dụ như: quyền biểu quyết với số phiếu nhiều hơn cổ đông thường (CP ưu đãi biểu quyết), quyền nhận cổ tức sớm hơn, cao hơn so với cổ đông thường (CP ưu đãi cổ tức)…
Ngoài ra một đặc điểm rất quan trọng của CP ưu đãi là chỉ có giá trị danh nghĩa, không được trao đổi trên thị trường giống như CP phổ thông.
CP ưu đãi có thể được chuyển thành CP phổ thông theo nghị quyết của Đại hội cổ đông nhưng ngược lại thì không, CP phiếu phổ thông sẽ không được chuyển thành CP ưu đãi.
- Các loại cổ phiếu ưu đãi:
Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: được trả cổ tức cao hơn người nắm CP phổ thông nhưng bị loại trừ quyền biểu quyết, dự họp đại hội cổ đông hay đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại: người nắm giữ CP này được công ty hoàn lại vốn góp bất cứ khi nào theo yêu cầu của người sở hữu hoặc theo các điều kiện được thoả thuận trước. Những người nắm CP này cũng bị loại trừ quyền biểu quyết, dự họp đại hội cổ đông, đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: là CP có số phiếu biểu quyết nhiều hơn so với CP phổ thông. CP ưu đãi biểu quyết có các quyền khác như cổ đông phổ thông bao gồm quyền biểu quyết, dự họp đại hội cổ đông, đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát, nhưng không được chuyển nhượng CP đó cho người khác.
Xem thêm bài viết : Cổ phiếu ưu đãi
4. Tại sao nên đầu tư cổ phiếu?
- Lãi suất cao hơn gửi tiết kiệm ngân hàng:
Tại Việt Nam, gửi tiền ngân hàng tiết kiệm có lãi suất từ 5 – 7%/ năm, một con số khá khiêm tốn. Tuy nhiên nếu như đầu tư số tiền đó vào cổ phiếu, lãi suất của bạn có thể nhận được đạt gấp 5 – 6 lần khi chọn đúng cổ phiếu.
Bạn có thể nói rằng nó có thể tăng thì cũng có thể giảm, cái này không sai. Thị giá của một cổ phiểu do thị trường quyết định theo quy luật cung cầu, nhưng xét về mặt tổng thể chứng khoán luôn có xu hướng tăng và lãi suất cũng cao hơn nhiều so với gửi ngân hàng.
- Là kênh thu nhập thụ động:
Đầu tư chứng khoán nói chung hay cổ phiếu nói riêng cũng là một cách tạo thêm nguồn thụ động cho bạn. Thu nhập thụ động là khoản thu nhập hàng tháng mà bạn kiếm được nhưng không phải bỏ công sức hoặc ít rất công sức để tạo ra nó. Thậm chí tiền của bạn sẽ tự động sinh ra ngay cả khi bạn ngủ, đi du lịch…
Đầu tư cổ phiếu là lựa chọn phù hợp với bạn nếu như bạn đang muốn thêm một khoản thu nhập nhưng lại không có quá nhiều công sức và thời gian.
- Mang lại lợi nhuận cao trong dài hạn:
Theo phân tích, tốc độ tăng trưởng trung bình của các công ty trên thị trường chứng khoán là 20%/năm. Nếu bạn chọn những cổ phiếu tiềm năng để đầu tư, sau 3 – 4 năm lãi của cổ phiếu đó có thể lên vài trăm phần trăm. Bạn nghĩ chúng tôi đang đùa phải không. Trên thực tế, có nhiều nhà đầu tư lâu năm và nhà đầu tư chuyên nghiệp đã năm giữ những mã cổ phiếu như FPT, VNM, HPG, HSG.
Bạn càng sở hữu nhiều cổ phiếu, phần lợi nhuận bạn nhận được càng lớn.
- Các chi phí liên quan thấp.
Khi bạn mua/bán một căn nhà, có thể sẽ có tổng cộng 3 loại thuế phí, bao gồm: thuế thu nhập cá nhân, phí trước bạ (phí sang tên/người mua chịu), phí thẩm định hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (cho từng trường hợp) và phí môi giới, tất cả cộng lại có thể lên tới 5% tổng giá trị giao dịch.
Nhưng với chứng khoán, người bán chỉ chịu thuế thu nhập cá nhân là 0,1% trên tổng giá trị bán ra. Còn người mua không chịu thuế. Ngoài ra, nhà đầu tư sẽ chịu phí nộp cho Sở giao dịch Chứng khoán là 0,027% và phí giao dịch của mỗi công ty chứng khoán tùy vào chính sách của từng công ty nhưng cũng không đáng kể.
Với một số công ty chứng khoán, bạn sẽ còn được miễn phí giao dịch từ 1 đến 3 tháng đầu tiên khi mới mở tài khoản.
5. Cách mua, bán (đầu tư) cổ phiếu
Các công ty đại chúng sẽ đăng ký phát hành cổ phiếu trên sàn chứng khoán qua Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Nhà đầu tư có tổ chức hay nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ mua cổ phiếu thông qua định chế tài chính là công ty chứng khoán
Trước đây, việc mua bán hoàn toàn theo phương thức thủ công. Theo phương thức này toàn bộ các thao tác giao dịch đều do người môi giới thực hiện không có sự trợ giúp nào của máy móc. Phương thức này hầu như không còn tồn tại và các công ty chứng khoán hiện nay đều áp dụng cộng nghệ 4.0 trong việc đặt lệnh. Các nhà đầu tư chỉ việc đặt lệnh qua web hay app giao dịch do các công ty chứng khoán xây dựng và chờ khớp lệnh.
Có 2 phương thức giao dịch trên sàn chứng khoán phổ biến trên thị trường chứng khoán hiện nay:
- Giao dịch khớp lệnh: Là phương thức giao dịch được hệ thống giao dịch thực hiện trên cơ sở các lệnh mua và bán theo yêu cầu của khách hàng được thực hiện. Phương thức này mang tính chất đại chúng cao, người ít tiền thì mua bán ít, người nhiều tiền thì mua bán nhiều.
- Giao dịch thỏa thuận: Là phương thức giao dịch trong đó các thành viên tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch. Phương thức này chủ yếu do các doanh nghiệp hay tổ chức thỏa thuận với nhau.
Trước khi tham gia vào thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư phải mở tài khoản tại các công ty chứng khoán uy tín như SSI, VNDirect, VPS,…
6. Lưu ý trước khi đầu tư cổ phiếu
- Phân bổ danh mục – phân tán rủi ro
“Không bỏ trứng chung một giỏ” là kỹ năng cần thiết trong đầu tư. Không thể đặt cược toàn bộ trứng của mình vào 1 giỏ, nếu quạ cắp cái giỏ đó thì đồng nghĩa với việc mất hết. Hãy phân bổ danh mục đầu tư cổ phiếu chẳng hạn CP trung – dài hạn, CP phòng thủ và CP ngắn hạn. Thậm chí trên thị trường chứng khoán còn có trái phiếu, chứng chỉ quỹ. Bạn có thể phân bổ nhiều danh mục đầu tư để phân tán rủi ro.
- Lựa chọn công ty chứng khoán có dịch vụ tốt:
Hiện nay, có rất nhiều các công ty chứng khoán trên thị trường. Tùy vào chính sách của mỗi công ty sẽ có những mức ưu đãi khác nhau và phí giao dịch giữa các công ty chứng khoán không quá chênh nhau. Tuy nhiên, bạn nên tránh các công ty hay phát sinh thêm các loại chi phí khác như phí bảo trì hệ thống, phí thường niên, phí bán niên,…. Ngoài ra, việc lựa chọn những công ty chứng khoán có web hay app giao dịch tốt là một lựa chọn mà nhà đầu tư nên cân nhắc.
