1. Cổ phiếu ESOP là gì?
Cổ phiếu ESOP (Employee Stock Ownership Plan) là loại hình cổ phiếu được phát hành theo chương trình lựa chọn cho người lao động của một công ty Đại chúng.
Trên thực tế, những người được nhận cổ phiếu ESOP sẽ là những lao động làm lâu năm, có đóng góp trong sự phát triển của công ty. Thông thường tiêu chuẩn này nằm trong Điều lệ hoặc các quy chế ban hành của công ty.
2. Tại sao các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP
Dựa vào khái niệm Esop là gì, ta có thể thấy nhân viên được mua, phát cổ phiếu với mức giá rẻ hơn nhiều so với thị trường. Nếu vậy chắc chắn các công ty, doanh nghiệp sẽ là người bị thiệt hại. Vậy lý do gì để doanh nghiệp thực hiện phát thưởng cổ phiếu Esop cho nhân viên?
Khen thưởng, khích lệ, giữ chân nhân viên
Các công ty, doanh nghiệp hiện nay đều hiểu, nhân viên sẽ chăm chỉ, cống hiến hơn khi được công nhận, được khen thưởng. Vì vậy họ muốn thông qua Esop để khích lệ, níu giữ các nhân viên của mình. So với việc thưởng bằng tiền mặt thì hình thức khen thưởng cổ phần có giá trị hơn rất nhiều. Đặc biệt khi công ty, doanh nghiệp phát triển ổn định thì số cổ phần đó sẽ tiếp tục tăng. Nhân viên sẽ thu về được một khoản lớn hơn sổ tiền ban đầu mình bỏ ra.
Ngoài ra, việc khen thưởng bằng cổ phiếu còn giúp giảm đáng kể thuế thu nhập cho nhân viên. Nhân viên sẽ cảm thấy được sự quan tâm của lãnh đạo đối với mình. Từ đó tạo thêm động lực để họ làm việc tốt hơn. Đây chính là lý do chính để các công ty, doanh nghiệp lựa chọn hình thức khen thưởng này.
Esop giúp giảm chi phí, tăng vốn chủ sở hữu cho Công ty, Doanh nghiệp
Khi phát thưởng cổ phiếu Esop cho nhân viên, công ty, doanh nghiệp sẽ không phải tổn thất thêm một khoản tiền thưởng nào cả. Hơn nữa công ty có thể ứng dụng nguồn lợi nhuận giữ lại nhằm phát thưởng cổ phiếu cho những lần tiếp theo. Do đó vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ tăng thêm. Phần lợi nhuận thu được sẽ có thể đem tái đầu tư. Chính vì thế công ty, doanh nghiệp sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn. Đây chính là phần lợi ích mà doanh nghiệp sẽ được hưởng.
Phát thưởng cổ phiếu Esop giúp giảm chi phí. Đồng thời giúp gia tăng vốn chủ sở hữu cho công ty, doanh nghiệp. Nếu so với các công ty trả tiền mặt thì phần lợi ích này sẽ không có được. Đây chính là những điểm lợi mà các công ty, doanh nghiệp hướng đến khi phát triển kế hoạch này. Esop vừa giúp sinh lời cho nhân viên vừa giúp công ty, doanh ổn định và phát triển hơn.
3. Quy định chung về phát hành cổ phiếu ESOP
Để được phát hành cổ phiếu ESOP, các doanh nghiệp là công ty cổ phần phải đáp ứng được các điều kiện dưới đây:
Công ty Đại chúng có chương trình lựa chọn và kế hoạch phát hành cổ phiếu được Đại hội đồng cổ đông thông qua. Tổng số cổ phiếu phát hành theo chương trình trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% số cổ phần đang lưu hành của công ty.
Hội đồng quản trị phải công bố rõ các tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia, nguyên tắc xác định giá bán, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng và thời gian thực hiện.
Công ty phải có đủ nguồn vốn thực hiện căn cứ báo cáo tài chính gần nhất được kiểm toán từ các nguồn Thặng dư vốn, Quỹ đầu tư phát triển, Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, quỹ khác.
Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động thì nguồn vốn thực hiện được căn cứ trên báo cáo tài chính của công ty mẹ. Riêng từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, nguồn vốn thực hiện không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán.
Trường hợp nguồn vốn thực thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất và cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính của công ty mẹ, công ty chỉ được sử dụng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ.
Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, tổng giá trị các nguồn vốn trên phải đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được Đại hội đồng cổ đông thông qua.
4. Lợi ích của phát hành cổ phiếu ESOP
Đối với nhân viên công ty
Cổ phiếu ESOP được phát hành ưu đãi dành cho cán bộ nhân viên của công ty, vậy nên đây được coi là hình thức nhằm khích lệ, tạo động lực làm việc cho những người nhận ESOP.
Việc được nhận cổ phiếu ESOP với mức giá hấp dẫn, công ty làm ăn phát triển, giá cổ phiếu trên thị trường tăng cao sẽ làm tăng động lực cống hiến của nhân viên công ty. Trách nhiệm của nhân viên công ty đồng thời tăng lên khi nắm giữ cổ phiếu và được coi là những cổ đông của doanh nghiệp.
Đối với doanh nghiệp
Việc phát hành cổ phiếu ESOP sẽ giúp các doanh nghiệp có thể giữ chân được nhân sự tốt và nâng cao trách nhiệm của nhân viên khi đang là cổ đông của công ty.
Ngoài ra, doanh nghiệp khi phát hành ESOP sẽ không phải chi thưởng bằng tiền mặt mà sẽ sử dụng nguồn lợi nhuận giữ lại để phát hành. Điều này giúp cho doanh nghiệp có thể giữ lại nguồn tiền mặt đáng kể để phục vụ mở rộng sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, số lượng cổ phần tăng lên giúp doanh nghiệp gia tăng vốn điều lệ.
5. Rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP
Khi phát hành ESOP, lượng cổ phiếu sẽ tăng và làm pha loãng giá trị của mỗi cổ đông công ty. Từ đó, tỷ suất lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu suy giảm.
Ngoài ra, với trường hợp cổ phiếu ESOP được phát hành chủ yếu cho ban lãnh đạo có thể gây ra những xung đột lợi ích giữa các bên trong chính công ty.
(Wikinvest biên soạn và tổng hợp từ các trang: thebank.vn, banktop.vn,…)
