1. Cổ phiếu quỹ là gì
Cổ phiếu quỹ (Treasury shares) là loại cổ phiếu chính công ty đại chúng phát hành ra thị trường và được chính công ty mua lại bằng nguồn vốn hợp phát.
Trên thị trường chứng khoán, công ty đại chúng thường thực hiện mua lại cổ phiếu với các mục đích sau:
- Tăng quyền kiểm soát doanh nghiệp:
Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu với mục đích huy động vốn. Tuy nhiên, khi giá cổ phiếu trên thị trường giảm sâu, công ty sẽ mua lại cổ phiếu để tránh khỏi các thế lực khác gom mua cổ phiếu khi giá lao dốc để thao túng, nhằm nắm quyền kiểm soát doanh nghiệp.
- Mua đi bán lại:
Động thái mua lại cổ phiếu của chính mình trong giai đoạn thị giá đang bị giảm trên thị trường giúp iá chứng khoán không bị tiếp tục sụt giảm trên thị trường. Thực tế, nhiều daonh nghiệp đã tận dụng lúc thị trường tích cực trở lại đã bán lượng cổ phiếu quỹ mua vào với giá cao hơn so với lần mua trước đó.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể sử dụng lượng cổ phiếu quỹ này để bán cho cổ đông chiến lược. Nhằm mục đích huy động vốn.
- Thu hồi cổ phiếu ESOP:
Các doanh nghiệp cũng có thể thực hiện mua lại cổ phiếu ESOP của người lao động (thường là các lao động đã nghỉ việc) làm cổ phiếu quỹ. Sau đó dùng chính số cổ phiếu này bán lại cho người lao động trong doanh nghiệp (với mức giá ưu đãi) nhằm tạo động lực cho người lao động.
- Đảm bảo lợi ích cổ đông:
Mua lại cổ phiếu cũng là cách mà doanh nghiệp đứng lên đảm bảo cho lợi ích cổ đông khi giá cổ phiếu đi xuống. Lúc này, lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ giảm, hạ nguồn cung, tạo động lực cổ phiếu tăng giá trở lại. Đồng thời tăng giá trị cho cổ đông khi thị trường bình ổn giá cổ phiếu.
- Củng cố lòng tin nhà đầu tư:
Khi giá cổ phiếu rơi rất sâu, ban lãnh đạo công ty (thường là cổ đông nội bộ) sẽ đứng ra mua cổ phiếu để củng cố và trấn an tâm lý nhà đầu tư. Đây là hành động được coi là cam kết mạnh mẽ nhất rằng công ty vẫn hoạt động tốt.
- Giúp cải thiện các chỉ số tài chính
Việc mua cổ phiếu quỹ sẽ làm giảm lượng cổ phiếu đang lưu hành, tăng các chỉ số hiệu quả hoạt động tính trên nguồn vốn như thu nhập trên cổ phần (EPS), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)…Qua đó khiến định giá cổ phiếu trở lên hấp dẫn hơn.
2. Đặc Điểm cố phiếu quỹ
Sau đây là 3 đặc điểm nổi bật nhất của cổ phiếu quỹ so với cổ phiếu thông thường đó là:
- Không được nhận cổ tức.
- Không có quyền biểu quyết.
- Tổng số cổ phiếu được nắm giữ bởi công ty không được vượt quá tỷ lệ vốn hóa do luật pháp quy định.
3. Quy định về giao dịch cổ phiếu quỹ
Công ty có quyền mua lại không quá 30% tổng số cổ phần phổ thông đã bán, một phần hoặc toàn bộ cổ phần ưu đãi cổ tức đã bán theo các quy định:
- Hội đồng quản trị có quyền quyết định mua lại không quá 10% tổng số cổ phần của từng loại đã được chào bán trong 12 tháng.
- Hội đồng quản trị quyết định giá mua lại cổ phần. Đối với cổ phần phổ thông, giá mua lại không được cao hơn giá thị trường tại thời điểm mua lại.
- Công ty có thể mua lại cổ phần của từng cổ đông tương ứng với tỷ lệ cổ phần của họ trong công ty, quyết định mua lại cổ phần của công ty phải được thông báo bằng phương thức bảo đảm đến được tất cả cổ đông trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày quyết định đó được thông qua. Cổ đông đồng ý bán lại cổ phần phải gửi chào bán cổ phần của mình bằng phương thức bảo đảm đến được công ty trong thời hạn 30 ngày.
Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ
- Có đủ nguồn vốn để mua lại cổ phiếu căn cứ vào báo cáo tài chính gần nhất được kiểm toán theo quy định.
- Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ sử dụng nguồn thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, quỹ khác để mua lại cổ phiếu, nguồn vốn thực hiện được căn cứ trên báo cáo tài chính của công ty mẹ.
- Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ sử dụng nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối để mua lại cổ phiếu, nguồn vốn thực hiện không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán.
- Trường hợp nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối dùng để mua lại cổ phiếu thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất và cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính của công ty mẹ, công ty mẹ chỉ được dùng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối để mua lại cổ phiếu sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ.
Điều kiện bán cổ phiếu quỹ
Công ty đại chúng chỉ được bán cổ phiếu quỹ sau 6 tháng kể từ ngày kết thúc đợt mua lại gần nhất, trừ trường hợp cổ phiếu quỹ được bán làm cổ phiều thưởng cho người lao động trong công ty hoặc công ty chứng khoán mua lại cổ phần của mình để sửa lỗi giao dịch.
Bên cạnh đó, việc bán cổ phiếu quỹ phải có quyết định của Hội đồng quản trị thông qua phương án bán cụ thể và nêu rõ thời gian thực hiện, nguyên tắc xác định giá. Thêm nữa, công ty đại chúng khi bán cổ phải quỹ phải có công ty chứng khoán được chỉ định thực hiện giao dịch.
4. Cách giao dịch cổ phiếu
Khi thực hiện mua lại và bán cổ phiếu quỹ, doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định về giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán. Việc mua bán sẽ thực hiện theo phương thức khớp lệnh hoặc thỏa thuận.
Nguyên tắc xác định giá mua bán cổ phiếu quỹ
Giá đặt mua ≤ Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Trong mỗi ngày giao dịch, công ty đăng ký giao dịch cổ phiếu quỹ theo phương thức khớp lệnh chỉ được đặt lệnh giao dịch với tổng khối lượng tối thiểu 3% và tối đa 10% khối lượng giao dịch đã đăng ký.
5. Ưu và nhược điểm của việc mua cổ phiếu quỹ
5.1 Ưu điểm
- Lấy niềm tin của cổ đông và nhà đầu tư bên ngoài, rằng cổ phiếu đang đánh giá thấp và đáng để đầu tư, do đó kích cầu tăng giá cổ phiếu.
- Trấn an cổ đông nếu cổ phiếu giảm sâu, lời khẳng định công ty vẫn đang rất tốt.
- Việc mua cổ phiếu trên thị trường sẽ tác động đến thị trường làm cho giá cổ phiếu tăng lên hoặc hạn chế tốt độ giảm giá cổ phiếu, cũng như tình hình giao dịch cổ phiếu sôi động hơn.
- Khi công ty mua lại, thì số lượng cổ phiếu đang lưu hành giảm do đó thu nhập trên mỗi cổ phiếu tăng thì EPS tăng lên khiến giá cổ phiếu tăng lên.
- Công ty kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng và có thể xem như là cơ hội đầu tư hơn là đi đầu tư chỗ khác.
- Công ty cũng có thể mua lại cổ phiếu quỹ để thưởng nhân viên thay cho phát hành ESOP.
- Một số ảnh hưởng khi mua lại cổ phiếu quỹ Khi đã nắm được cổ phiếu quỹ là gì, bạn cũng cần tìm hiểu chi tiết về những nhược điểm khi thực hiện việc mua lại cổ phiếu quỹ như sau: Giảm đi một lượng tiền mặt tại công ty.
5.2 Nhược điểm
- Có thể bị lạm dụng, làm mất an toàn tài chính ảnh hưởng đến các chủ nợ hoặc có thể ban lãnh đạo mua cổ phiếu quỹ từ 1 số cá nhân nhất định gây hại cho cổ đông
- Khi mua cổ phiếuquỹ sẽ dẫn đến giảm nguồn tiền dành cho hoạt động kinh doanh
- Khi công ty mua cổ phiếu quỹ và giá cổ phiếu có thể bị giảm tiếp.
- Mua lại cổ phiếu quỹ có thể tạo ấn tượng cho nhà đầu tư rằng doanh nghiệp không có cơ hội khác để tăng trưởng.
