1. Trái phiếu Chính phủ là gì?
Trái phiếu chính phủ là những trái phiếu do Chính phủ phát hành nhằm mục đích bù đắp các thâm hụt của ngân sách nhà nước, tài trợ cho các công trình phúc lợi công cộng trung ương và địa phương hoặc làm công cụ điều tiết tiền tệ.
Phát hành trái phiếu chính phủ là phương thức để nhà nước vay vốn (tín dụng nhà nước). Do đó, trái phiếu ghi nhận nghĩa vụ trả nợ của Nhà nước và quyền lợi của người sở hữu trái phiếu. Hình thức ban đầu của nó áp dụng phổ biến là hình thức chứng chỉ, sau đó xuất hiện thêm hình thức bút toán ghi sổ
2. Các loại trái phiếu Chính phủ
2.1. Tín phiếu kho bạc
Đây là loại trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn 13 tuần, 26 tuần hoặc 52 tuần và đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam. Các kỳ hạn khác của tín phiếu kho bạc do Bộ Tài chính quyết định tùy theo nhu cầu sử dụng vốn và tình hình thị trường nhưng không vượt quá 52 tuần.
2.2. Trái phiếu kho bạc
Đây là loại trái phiếu chính phủ được phát hành thông qua hệ thống kho bạc nhà nước
2.3. Công trái xây dựng tổ quốc
Đây là loại trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn từ một 01 năm trở lên, đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam và được phát hành nhằm huy động nguồn vốn để đầu tư xây dựng những công trình quan trọng quốc gia và các công trình thiết yếu khác phục vụ sản xuất, đời sống, tạo cơ sở vật chất, kỹ thuật cho đất nước.
3. Cách phát hành trái phiếu của chính phủ
– Trái phiếu chính phủ được phát hành theo các phương thức sau:
+ Đấu thầu phát hành trái phiếu;
+ Bảo lãnh phát hành trái phiếu;
+ Đại lý phát hành trái phiếu; Tại Việt Nam; đầu tư trái phiếu chính phủ phải thông qua hình thức đầu tư gián tiếp bằng cách đầu tư qua quỹ.
+ Quỹ này là quỹ đầu tư trái phiếu: Chỉ được mua trái phiếu và có tỷ lệ nhất định cho từng loại trái phiếu của các lĩnh vực khác nhau (bất động sản bao nhiêu %, ngân hàng bao nhiêu %…). Quy trình thực hiện như sau:
Bước 1: Nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch đăng ký mua chứng chỉ quỹ cho đại lý ủy quyền phân phối (lần đầu hay lần tiếp theo đều phải mở tài khoản).
Bước 2: Thực hiện đặt lệnh mua bán theo quy định. Mỗi quỹ sẽ có mẫu biểu phiếu đặt lệnh khác nhau; nhưng có các nội dung cơ bản bắt buộc.
Bước 3: Nắm giữ và chuyển đổi hoặc mua bán lại khi có nhu cầu rút vốn/rút tiền khỏi quỹ.
Các quy trình đầu tư quỹ đầu tư trái phiếu được quản lý chặt chẽ bởi các quy định hoạt động theo văn bản pháp luật, tính minh bạch cao. Các bước thực hiện đều được công bố rõ ràng.
4. Lãi suất trái phiếu chính phủ
Lợi suất trái phiếu Chính phủ được chia làm 2 loại dựa theo cách tính lãi suất trái phiếu:
- Trái phiếu có lãi suất cố định: Lợi suất được xác định dựa trên tỷ lệ % cố định theo mệnh giá mua trái phiếu tại thời điểm mua.
- Trái phiếu có lãi suất thả nổi: Lợi suất được trả trong các kỳ và biến đổi tăng hoặc giảm theo một lãi suất tham chiếu.
5. Lợi ích khi mua trái phiếu chính phủ
Về mặt pháp lý, căn cứ Điều 8 Nghị định 01, Chính phủ cam kết về quyền lợi khi đầu tư trái phiếu là chủ sở hữu trái phiếu được đảm bảo thanh toán đầy đủ, đúng hạn khi gốc, lãi trái phiếu đến hạn thanh toán. Đồng thời, được sử dụng trái phiếu để chuyển nhượng, cho, tặng, thừa kế, chiết khấu và cầm cố trong các quan hệ tín dụng và quan hệ dân sự theo quy định của pháp luật hiện hành.
Bên cạnh đó, so với loại hình đầu tư khác trên thị trường chứng khoán, đây được đánh giá là một kênh đầu tư khá ổn định và phù hợp cho các nhà đầu tư mong muốn nhận được thu nhập cố định hàng năm từ tiền lãi và có thể bán lại dễ dàng cho các nhà đầu tư khác.
– Đối với các tổ chức:
+ Các doanh nghiệp có thể sử dụng trái phiếu chínhphủ như một công cụ an toàn nhằm đa dạng hóa danh mục đầu tư; phân bổ dòng tiền và giảm thiểu rủi ro nếu nền kinh tế không ổn định.
+ Đây là một kênh đầu tư quan trọng của những tổ chức tài chính có nguồn tiền lớn; đòi hỏi tính an toàn trong đầu tư như các công ty bảo hiểm; Quỹ đầu tư an toàn; Quỹ hưu trí tự nguyện.
– Đối với nhà đầu tư là cá nhân:
+ Đối với nhà đầu tư cá nhân tìm kiếm sự an toàn; thì đây là lựa chọn đem lại lãi suất tốt hơn so với tiền gửi tiết kiệm tại các ngân hàng thương mại.
+ Trong trường hợp lãi suất ngân hàng có xu hướng giảm; đồng thời với cơ chế ngân hàng có thể bị phá sản làm tăng rủi ro của người gửi tiền thì nhà đầu tư cá nhân; thì kênh đầu tư này cũng dần dần trở nên khá hấp dẫn; đặc biệt với các nước phát triển.
6. Rủi ro khi đối với trái phiếu chính phủ
Thường được coi là không có rủi ro bởi chính phủ có thể tăng thuế hoặc in thêm tiền mặt để chi trả trái phiếu đáo hạn. Một số ví dụ rất hiếm thấy khi chính phủ không thể thanh toán được nợ đó là cuộc khủng hoảng đồng rúp năm 1998 của chính phủ Nga.
Ở Hoa Kỳ, trái phiếu chínhphủ mệnh giá bằng đôla là hình thức đầu tư tiền an toàn nhất. An toàn hay không có rủi ro là theo nghĩa rủi ro có thể không được thanh toán. Các rủi ro khác vẫn tồn tại như tỷ giá – là khi đồng nội tệ mất giá so với các ngoại tệ; rủi ro thứ hai là lạm phát – tiền gốc nhận lại khi đáo hạn giảm giá trị vì lạm phát vượt quá dự kiến. Nhiều chính phủ phát hành công trái điều chỉnh theo lạm phát để bảo vệ các nhà đầu tư trước rủi ro lạm phát.
Có rất nhiều tổ chức cung cấp chỉ số rủi ro tài chính và xếp hạng năng lực tài chính, trong đó chỉ số của Moody’s, Standard & Poor’s và Fitch Ratings được tín nhiệm hơn cả.
